Onze wereld wordt geplaagd door financiële crises die hun oorsprong hebben in de virtuele economie maar die de reële economie hard raken. Politici durven niet man en paard te noemen; zij kunnen dan ook niet doortastend zijn en treffen steeds incomplete maatregelen waardoor de volgende crisis zich weer aankondigt.

De laatste crisis treft Cyprus. De Europese ministers van Financiën dachten er goed aan te doen, hun zelfverklaarde bescherming van spaarders met minder dan € 100.000 weer op de helling te zetten. Voorzitter Jeroen Dijsselbloem verdedigde deze ingreep met de woorden: ‘De grote beleggers hebben hun rekeningen opgesplitst in stukjes van € 100.000 of minder. Als wij de kleine spaarders niet aanpakken, ontspringen zij de dans.’ Het probleem is met andere woorden (maar niet zo door Dijsselbloem gesteld) het misbruik van het bankgeheim door de grote beleggers, die goede nota hebben genomen van het beleid om kleine spaarders te ontzien, en die denken op deze manier onder de belastingen uit te komen. Opheffen dus dat bankgeheim op Cyprus, in elk geval voldoende om dit misbruik tegen te gaan.

Incomplete analyses en incomplete maatregelen volgen elkaar op. De belastingdienst in Griekenland moet beter gaan functioneren – nadat banken en regeringen hebben toegestaan dat de puissant rijke Griekse elite zijn geld eerst in veiligheid heeft gebracht. Geen belastingmoraal bij de gewone Griek, lijkt mij, wanneer dit probleem niet wordt aangepakt.

Oplossingen voor Cyprus voorstellen zonder direct in het pakket op te nemen dat het afgelopen moet zijn met het belastingparadijs daar. Dat betekent dat het probleem opnieuw gaat opkomen, misschien ergens anders. Maar belastingparadijzen mogen niet worden benoemd. Met droge ogen beweren dat Nederland geen belastingparadijs voor bedrijven is, je moet maar durven als staatssecretaris. Is het waar wat al jaren wordt beweerd, dat Shell in Nederland geen vennootschapsbelasting betaalt?

Met ‘oplossingen’ komen voor de bankencrisis die niets doen aan de overmacht van de virtuele financiële wereld over de reële economie. Vijf jaar na het failliet van Lehman Brothers is nog geen begin gemaakt met de maatregelen die iedereen destijds noodzakelijk vond, en die grotendeels neerkomen op herstel van de beveiliging van financiële markten, ingesteld na de grote krach van 1929. Niets doen aan complexe financiële producten, terwijl een kleine financiële elite zich verrijkt ten koste van mensen die reëel waarde scheppen.

Roepen dat controle zo moeilijk is. Controle is eenvoudig, wanneer de juiste maatregelen worden genomen. Op onze banken zijn predatoren neergestreken die zich zakenbanken noemen, die reëel geld opblazen tot virtuele biljoenen en daarmee zelfverrijkende spelletjes doen. Stop die verbinding. Scheid traditionele banken en zakenbanken. Verbied complexe financiële producten, eis dat elk verzekeringsproduct tenminste een reëel (niet financieel) onderpand moet hebben – in plaats van belasting te heffen op financiële transacties. Haal banken en verzekeraars weer uit elkaar. Verlos ons van de terreur van de ‘financiële markten’.

Zo simpel is het. Stop met om de zaak heen draaien. Financiële analisten en politici, laat je oren niet meer hangen naar de krachten die – elk voor zich – een deel van dit dolgedraaide systeem in stand willen houden. Begin met de juiste analyse te stellen. Dat is het absoluut noodzakelijke begin voor alle moeizame nationale en internationale onderhandelingen die daarna komen.

En waarom laten politici hun oren eigenlijk hangen naar belangen? Dat Obama niet heen kan om Wall Street, waar de belangrijkste financiers zitten van zijn campagne, begrijpen we. Dat Cameron de gevangene is van de City, ligt voor de hand. Maar andere Europese politici? Worden zij in toom gehouden door de angst, machtige vrienden kwijt te raken? Vrezen zij voor hun carrière? Zijn zij bang, ‘extreme’ standpunten in te nemen? Politici, als u de moed niet heeft om juiste analyses te maken, aanvaard dan de verontwaardiging en hoon van de bevolking bij de volgende verkiezingen. In Griekenland en Italië hebben kiezers daar een klinkend begin mee gemaakt.